W ostatnich latach najmodniejsze są meble w stylu minimalistycznym, jednak nadal wiele osób czuje sentyment do antyków. Sprawdźmy zatem, jak rozpoznać meble antyki, a także jakie i gdzie kupować.
Kiedy mebel jest antykiem?
Niektóre osoby uważają, że praktycznie każdą starą rzecz można uznać za antyk. Warto jednak podkreślić, że potoczne rozumienie tego słowa nie jest tak do końca poprawne. Nie każdy staroć to antyk, mimo że może mieć określoną wartość. Antykiem nie będą oczywiście przedmioty raczej mało użyteczne, jak stare butelki lub nawet najpiękniejsze guziki sprzed lat.
To coś znacznie więcej niż stary przedmiot. Przede wszystkim musi mieć wartość użytkową, a zarazem zabytkową. Oznacza to, że antykiem jest stara komoda, szafa i inne meble. Za antyk można także uznać stare lampy, zegary czy porcelanę, natomiast nie powie się tak o starych butach.
Druga kwestia dotyczy odpowiedniego wieku, aby przedmiot był antykiem. Według ustawy z 2004 roku o podatku od towarów i usług, antyk tożsamy jest z przedmiotem mającym co najmniej 100 lat.
kolei w środowisku kolekcjonerów panuje przekonanie, że graniczna będzie data zakończenia II wojny światowej i tylko przedmioty wcześniej wykonane mają charakter antyku. Jeszcze inaczej na tę kwestię patrzą antykwariusze, dla których antykami są wyłącznie oryginalne przedmioty z epoki.
Meble stylowe, stylizowane czy antyczne – to jedno i to samo?
Osoby, których wiedza na ten temat nie jest zbyt duża, mogą mieć naprawdę spory problem z rozpoznaniem autentycznego antyku. Sprawę mocno utrudnia fakt, że na rynku znajduje się mnóstwo mebli stylizowanych, odwołujących się, co prawda stylistycznie do zabytkowego produktu, ale jednak wykonanych współcześnie. Trzeba jasno podkreślić, że nie można utożsamiać mebli antycznych ze stylizowanymi. Te pierwsze są autentycznymi meblami dawnymi, a te drugie stanowią ich późniejsze kopie albo stylem nawiązują do konkretnej epoki.
Rozpoznanie jest trudne i bez solidnej wiedzy z historii sztuki użytkowej w zasadzie niemożliwe do wykonania. Warto zatem sięgać po stosowną literaturę przedmiotu, systematycznie odwiedzać muzea, a przede wszystkim porozmawiać z antykwariuszami oraz innymi znawcami tematu np. historykiem sztuki użytkowej. Pomocne okazują się nawet fora internetowe poświęcone antykom.
Jak rozpoznać meble antyki?
Kluczowy jest zarówno sam wygląd mebla, jak i konkretne detale konstrukcyjne. Ogólna zasada jest taka, że im mniejsze nawiązania do współczesności, tym większe szanse na to, że obiekt powstał przed wielu laty. Laika może zaskoczyć fakt, że meble antyczne charakteryzują się często mniej starannym wykonaniem w porównaniu z meblami stylizowanymi.
Dlatego zaleca się zajrzeć na tył szafy lub spód komody – w obiektach antycznych można w takich miejscach zauważyć nieheblowane deski z wystającymi drzazgami.
To nie wynika z niedbałości dawnych mistrzów stolarki meblowej, ale z faktu, że nie mieli oni do czynienia z maszynami stolarskimi, które gwarantowałyby perfekcyjny efekt idealnie gładkiego drewna. W kopiach oraz meblach stylizowanych deski, nawet schowane przed oczami użytkowników, będą idealnie oheblowane.
Jak rozpoznać meble antyki, jeżeli trudno jednoznacznie określić ich wiek?
Poza kwestią oheblowania warto również zajrzeć na dno szuflad oraz na plecy i spód mebli, aby zorientować się, z jakiej zostały wykonane płyty. Przed wiekami stosowano deski łączone na pióro i wpust albo specjalne płyty kasetonowe składające się z ramy z grubszych desek oraz wmontowanej w nią niewielkiej płyty drewnianej. Pod koniec XIX wieku zaczęto natomiast wykorzystywać jednolitą i cienką płytę.
Kolejna rzecz to metoda łączenia konkretnych elementów w jedną całość. Dopiero w drugiej połowie XIX wieku zaczęto używać gwoździ. Wcześniej najpowszechniejsze były złącza ciesielskie, jak zamek prosty, czop bądź jaskółczy ogon. W celu zapewnienia odpowiedniej sztywności całej konstrukcji stosowano również kołkowanie ręcznie struganymi kołkami w kształcie stożka oraz klinowanie. Jeżeli już pojawiały się jakieś gwoździe, to jedynie bardzo drobne i ręcznie wykonywane, które zwężały się ku końcowi i miały przekrój czworoboczny.
Warto również poszukać różnego typu znaków szczególnych pozostawionych przez stolarza. W meblach antycznych często pojawiają się sygnatury, a także papier tak chętnie wykorzystywany w danych wiekach do wypełnienia istniejących szczelin. Mogą też występować znaki montażowe wykonane dłutem, które ułatwiały prawidłowe montowanie kolejnych części mebla. Jedna uwaga – wymienione elementy bywają specjalnie nanoszone przez fałszerzy ze względu na łatwość wykonania takiej imitacji.
Jakie są typowe uszkodzenia dawnych mebli?
Upływ czasu robi swoje, więc żaden mebel antyczny nie będzie w idealnym stanie. Typowe są wszelkiego typu przetarcia, zmatowienia, a także zabrudzenia politury. W związku z tym, że kiedyś do pisania używanego atramentu, to bardzo często widać po nim ślady. Nie powinny również nikogo dziwić ubytki lub lekkie uszkodzenia drewna czy też jakieś widoczne naprawy, a nawet oznaki przeróbek np. przemalowania. W końcu meble były użytkowane przez wiele lat, czasami przenoszone w inne miejsca, więc niemożliwe, żeby tego nie było widać w ich wyglądzie.
Na jedną rzecz na pewno należy zwrócić uwagę przed podjęciem decyzji o zakupie. Chodzi o dziurki spowodowane żerowaniem szkodników drewna. Trzeba sobie uświadomić, że stosunkowo niewielkie otwory na powierzchni mebla mogą oznaczać mocno osłabioną strukturę drewna z powodu ciągnących się w głębi korytarzy wydrążonych przez korniki lub kołatki.
Czy kupować meble antyczne przed renowacją czy po renowacji?
Dawne meble nie należą do tanich i czasami zdarza się, że kupujący decydują się na takie przed renowacją, ponieważ ich cena okazuje się niższa. Jednak to trochę zwodnicze. Renowacja antyków wiąże się z naprawdę dużymi wydatkami. Znaczenie zatem ma skala uszkodzeń. Jeżeli będą one stosunkowo niewielkie, to mogą nawet mieć charakter swoistej pieczęci dawnych czasów. Co więcej, w wielu przypadkach uzupełnianie ubytków forniru według obowiązującej sztuki konserwacji antyków może wręcz oszpecić dany mebel, ponieważ bardziej będzie się rzucać w oczy niż samo uszkodzenie. Z kolei delikatny odprysk bywa wręcz niemożliwy do uzupełnienia, a wymiana większej przestrzeni forniru jest zarówno czasochłonna, jak i bardzo kosztowna.
Najłatwiejsze w wykonaniu okazuje się usztywnienie niestabilnej konstrukcji. Jednak z reguły potrzebna będzie pomoc specjalisty, więc niekoniecznie to tania inwestycja. Z jeszcze większymi kosztami należy się liczyć w przypadku uzupełniania brakujących nóżek, szuflad czy drzwiczek, co wiąże się z koniecznością dobrania drewna o idealnie dopasowanym usłojeniu oraz odcieniu. Dużym problemem jest również usunięcie plam, odbarwień i rys, szczególnie ze względu na prace wykończeniowe.
W starych meblach nierzadko brakuje jakiegoś okucia – zawiasów, uchwytów czy ciągadeł. Trudno znaleźć stosowny zamiennik, natomiast złożenia zamówienia u profesjonalnego brązownika łączy się z niemałym wydatkiem, co najmniej kilkuset złotych. Mylą się też ci, którym się wydaje, że wymiana tapicerki w antycznym fotelu okaże się tania. To nie tylko kwestia nowego pokrycia, ale również gruntownego remontu mebla.
Jakie antyki warto kupować?
Meble antyczne na pewno nie nadają się do każdego wnętrza. To nie jest dobry pomysł dla miłośników nowoczesnej, często minimalistycznej stylistyki. Jednak nawet amatorzy klasycznych wnętrz czy stylu vintage muszą rozważyć, czy dawny mebel dobrze wpasuje się w określone wnętrze i przede wszystkim będzie ładnie wyeksponowany.
Nie ma specjalnie sensu zakup starej komody, jeżeli jej gabaryty spowodują, że w dużym stopniu ograniczy się swobodę i komfort przemieszczania się w pomieszczeniu. W każdym razie kluczowa jest kwestia dopasowania mebli do charakteru i wielkości danego wnętrza.
Jakie czynniki wpływają na wartość mebli antycznych?
Teoretycznie mogłoby się wydawać, że im starszy przedmiot, tym większa jego wartość i to zarówno finansowa, jak i historyczna. Jest to częściowo prawdziwe, jednak czasami mebel z późniejszej epoki może kosztować więcej. Dzieje się tak, kiedy został wykonany w niewielu egzemplarzach albo przez wyjątkowo cenionego artystę.
Znaczenia mają także aspekty techniczne i artystyczne, czyli materiał wykonania, wykorzystana okleina albo zastosowane zdobienia. Niektóre meble to wręcz dzieła sztuki o charakterze unikatowym i niepowtarzalnym. Cena takich antyków będzie niebotyczna.
Kto sprzedaje antyki i gdzie najlepiej je kupować?
Jeszcze do niedawna meble antyczne można było kupić przede wszystkim w stacjonarnych antykwariatach. Taka forma ma nadal wiele zalet, ponieważ dany obiekt można dokładnie obejrzeć z bliska, a wtedy na pewno łatwiej dostrzec ewentualne ubytki lub inne mankamenty. Co więcej, antykwariusze to ludzie o wspaniałej wiedzy z zakresu historii sztuki użytkowej, więc przy okazji można się wiele dowiedzieć na temat antyków albo konkretnych mebli. To z pewnością ułatwi podjęcie decyzji.
Innym sposobem na zdobycie autentycznego dawnego mebla są domy aukcyjne. Warto od razu zaznaczyć, że kupowanie w antykwariacie stacjonarnym oraz w domu aukcyjnym wiąże się z wyższymi kosztami, jednak daje pewność co do oryginalności danego przedmiotu.
Osoby, które pragną trochę zaoszczędzić pieniędzy mogą zaś udać na pchli targ bądź cyklicznie organizowane giełdy staroci. Na pewno będzie trochę taniej, ale jednocześnie wzrasta ryzyko trafienia na nieuczciwego sprzedawcę, który wystawia meble stylizowane jako autentyczne antyki. Oczywiście nie dotyczy to wszystkich i zdarzają się uczciwi handlarze, ale takie ryzyko lepiej uwzględnić.
Obecnie coraz powszechniejsze staje się kupowanie przez internet i ta zasada dotyczy również antyków. Dawne meble wystawione online także często mają trochę niższą cenę, ale należy pamiętać, że trzeba zdać się wyłącznie na zdjęcia. Jednak, nawet najlepszy aparat nie odda perfekcyjnie odcienia mebli, łatwiej też ukryć ewentualne mankamenty. Najpewniejszym źródłem będą zatem antykwariaty, które prowadzą zarówno sprzedaż stacjonarną, jak i przez internet.
O jeszcze jednej kwestii nie można zapominać. Zakup to jedno, ale ważne, aby meble dotarły w idealnym stanie i nie uległy zniszczeniu w transporcie. Dlatego lepiej zamówić profesjonalną usługę transportową, która zapewnia odpowiednie zabezpieczenie i solidne opakowanie przewożonych antyków.